مشکوکم مشکوکم به تو

اختلال شخصيت پارانوييد يکي از رايج‌ترين اختلالات شخصيتي است . درباره اختلال شخصيت بدبين با دکتر محمدمهدي قاسمي، روان‌پزشک گفتگویی انجام داده ایم تا با اين اختلال بيشتر آشنا شويم.

تصور افراد مبتلا به شخصيت بدبين از ديگران چگونه است؟
 

مهم‌ترين خصيصه اختلال شخصيت بدبين يا «پارانوئيد»، سوءظن و بي‌اعتمادي به ديگران است. مبتلايان به اين اختلال شخصيت تصور مي‌کنند که ديگران آنان را مورد آزار، بهره‌کشي يا فريب‌ قرار مي‌دهند، در صورتي که واقعيت چنين نيست. اين افراد بدون هيچ دليلي، شک دارند که ديگران بر ضد ‌آنان توطئه مي‌کنند.

آيا اين تصورات نادرست درباره بستگان و اعضاي خانواده نيز روي مي‌دهد؟
 

اين افراد درباره وفاداري همسر، بستگان و دوستان خود ترديدهاي زيادي دارند و اعمال آنان را به دقت زير ذره‌بين مي‌گذارند تا شواهدي حاکي از نيات خصمانه آنان پيدا کنند و به همين دليل هنگامي که از دوست يا خويشاوندي محبت و وفاداري ببينند، چنان شگفت‌زده مي‌شوند که نمي‌توانند اين محبت‌ها را باور کنند زيرا فکر مي‌کنند دوستان و خويشاوندان‌شان فقط تمايل دارند به آنها آسيب برسانند.

بنابراين اين افراد در اعتماد به ديگران ناتوان هستند؟
 

مبتلايان به اختلال شخصيت بدبين از اعتماد کردن و دوست شدن با ديگران مي‌هراسند زيرا تصور مي‌کنند اگر چيزي از خود به ديگران بگوييد، آن حرف‌ها به ضررشان تمام شود و بعدها آن حرف‌ها عليه خودشان به کار گرفته شود. اين افراد در زندگي روزمره و عادي، معاني پنهاني تحقيرکننده و تهديدکننده را درک مي‌کنند. به طور مثال، ممکن است بي‌توجهي غيرعمدي را از طرف همکار خود، اقدام برنامه‌ريزي شده‌اي براي توهين به شخصيت خود تصور کنند.

توجه زياد يا تشويق درباره اين افراد چگونه تعبير مي‌شود؟
 

اغلب افراد مبتلا به شخصيت بدبين حتي اگر مورد توجه زياد يا تشويق قرار گيرند نيز ممکن است از آن تعبيرهاي بدي به ذهن‌شان خطور کند. به طور مثال، اگر به اين افراد از روي خيرخواهي پيشنهاد کمک بدهيد، آنها با خود مي‌پندارند که فرد پيشنهادکننده احتمالا آنها را فرد ضعيفي پنداشته و به همين دليل تمايل دارد به آنها کمک کند.

بنابراين اين افراد فکر مي‌کنند دشمنان زيادي دارند و تصميم مي‌گيرند آنها را از سر راه بردارند؟
 

افرادي که به اختلال شخصيت بدبيني دچار هستند هميشه در کينه‌توزي و سماجت به سر مي‌برند و تمايلي به گذشت کردن از توهين‌ها و تحقيرهاي فرضي ندارند، به طوري که هر بي‌توجهي جزيي سبب برانگيختن دشمني از طرف آنان مي‌شود و اين احساس براي مدت زيادي باقي مي‌ماند. اين افراد هميشه مترصدند که افکار بدخواهانه ديگران را کشف کنند و اغلب احساس مي‌کنند که اعتبارشان کاهش پيدا کرده است و بنابراين يکي از ساز و کارهايي که براي آنها راه‌گشا خواهد بود، استفاده از خشم است.

اين‌طوري که اشاره کرديد، هم‌زيستي با اين افراد نيز بسيار سخت و دشوار است؟
 

هم‌زيستي با مبتلايان به اختلال شخصيت بدبين بسيار دشوار است و اغلب از نظر روابط خانوادگي نيز دچار مشکل‌ هستند زيرا بدبيني آنان ممکن است سبب دور شدن افراد از آنان شود.

براي واکاوي ذهني بيشتر اين افراد به دوران کودکي آنها بازمي‌گرديم. به نظر شما دوران کودکي اين افراد چگونه گذشته است؟
 

در دوران کودکي اغلب مبتلايان به اختلال شخصيت بدبين نشانه‌هايي چون انزوا، رابطه ضعيف با هم‌سالان، احساس اضطراب در جمع، مشکلات تحصيلي و حساسيت بيش از حد مشاهده مي‌شود.

شيوع اين اختلالات در جامعه چقدر است؟
 

در آمارهاي متعدد از نيم درصد تا 5/2 درصد گزارش شده است.

علل بروز چنين مشکلاتي چيست؟
 

نقش عوامل ارثي در بروز اين اختلال مهم است اما همان طور که اشاره شد، نقش محيط اوليه پرورشي کودک نيز بسيار مهم است. محيط خانوادگي سرد، انزوا، جو بي‌اعتمادي و سوءظن، بدرفتاري از طرف والدين و رفتار و گفتار کنايه‌آميز و داراي معاني دوگانه آنان در ايجاد شخصيت بدبين نقش دارد.

آيا افراد بدبين مادام‌العمر اين مشکل را دارند؟
 

در برخي از افراد اختلال شخصيت بدبين گرفتاري مادام‌العمري است و در برخي افراد مقدمه‌اي بر بيماري‌هاي ديگر است و در برخي افراد نيز با کاهش استرس‌ها از ميزان بدبيني کاسته مي‌شود. اما در کل، در مبتلايان به شخصيت بدبين مشکلات دايمي از نظر کار و زندگي با ديگران هميشه وجود دارد.

اين مشکلات چطور درمان مي‌شود؟
 

اختلال شخصيت بدبين با استفاده از روان‌درماني قابل اصلاح است اما ويژگي‌هاي شخصيتي اين بيماران مانع عمده‌اي در ايجاد رابطه درماني مناسب است.

استفاده از دارو چقدر مي‌تواند کمک‌کننده باشد؟
 

درمان دارويي براي مقابله با اضطراب و پريشاني بيمار و يا دوره‌هاي آشفتگي شديد و تفکرات هذياني اين افراد مفيد است.

عوامل ديگري که در بروز اين اختلال نقش دارند، چيست؟
 

گاهي يک بيماري مغزي يا اعتياد به مواد مخدر نيز مي‌تواند سبب دگرگوني‌هاي شخصيتي مشابه شود و در نهايت، گاهي صفات بدانديشي، ناشي از معلوليت‌هاي جسمي است. به طور مثال، افراد ناشنوا يا نابينا ممکن است فکر کنند ديگران قصد توطئه بر عليه آنان را دارند. البته اين موارد هر چند ممکن است شباهت‌هايي با اختلال شخصيت بدبين داشته باشد اما از آن متمايز است.
منبع:www.salamat.com
/ع